diff --git a/CHANGELOG.md b/CHANGELOG.md
index 639e927f7575708438ba76c1254f465de69b440c..afce10db6bba032e61570f1ee861d6f89f0ba89a 100755
--- a/CHANGELOG.md
+++ b/CHANGELOG.md
@@ -22,7 +22,10 @@ Objectif : Connecteur Export OSE => Logiciel RH
 
 * Au niveau du connecteur Actul+, les formations fermées étaient ignorées, elles sont également synchronisées
 
+## Nouveautés
 
+* Nouvelle vue V_IMPORT_DEPUIS_DOSSIERS pouvant servir pour peupler les données des intervenants à partir des données personnelles
+* Possibilité pour un gestionnire de saisir des heures d'enseignement ou de référentiel qui n'auront pas besoin d'être validées par la suite (nouveau privilège d'autovalidation associé)
 
 
 # OSE 16 (14/09/2021)
diff --git a/data/privileges.php b/data/privileges.php
index d2059363d4db17f6df2cad36a0d7b981437513cb..1714682aae43e3dfe1bb36de0823f23d8903b662 100644
--- a/data/privileges.php
+++ b/data/privileges.php
@@ -124,6 +124,7 @@ return [
             'edition-masse'                          => 'Édition en masse',
             'exterieur'                              => 'Saisie de service dans une autre autre université',
             'validation'                             => 'Validation',
+            'autovalidation'                         => 'Validation automatique',
             'devalidation'                           => 'Dévalidation',
             'export-pdf'                             => 'Export PDF',
             'export-csv'                             => 'Export CSV',
@@ -146,6 +147,7 @@ return [
             'visualisation'             => 'Visualisation',
             'edition'                   => 'Édition',
             'validation'                => 'Validation',
+            'autovalidation'            => 'Validation automatique',
             'admin-edition'             => 'Administration - Édition',
             'devalidation'              => 'Dévalidation',
             'admin-visualisation'       => 'Administration - Visualisation',
diff --git a/module/Application/config/service.config.php b/module/Application/config/service.config.php
index 0d4099f868a710417749223e0a6d01c769c46ad7..9be8e355141bbf3b7397023d374ae48f0f183ca1 100755
--- a/module/Application/config/service.config.php
+++ b/module/Application/config/service.config.php
@@ -394,8 +394,10 @@ return [
         ],
         'resource_providers' => [
             \BjyAuthorize\Provider\Resource\Config::class => [
-                'Service'            => [],
-                'ServiceReferentiel' => [],
+                'Service'                  => [],
+                'ServiceReferentiel'       => [],
+                'VolumeHoraire'            => [],
+                'VolumeHoraireReferentiel' => [],
             ],
         ],
         'rule_providers'     => [
@@ -411,8 +413,11 @@ return [
                         'assertion'  => Assertion\ServiceAssertion::class,
                     ],
                     [
-                        'privileges' => Privileges::ENSEIGNEMENT_VALIDATION,
-                        'resources'  => 'Validation',
+                        'privileges' => [
+                            Privileges::ENSEIGNEMENT_VALIDATION,
+                            Privileges::ENSEIGNEMENT_AUTOVALIDATION,
+                        ],
+                        'resources'  => ['Service', 'VolumeHoraire', 'Validation'],
                         'assertion'  => Assertion\ServiceAssertion::class,
                     ],
                     [
@@ -446,8 +451,11 @@ return [
                         'assertion'  => Assertion\ServiceAssertion::class,
                     ],
                     [
-                        'privileges' => Privileges::REFERENTIEL_VALIDATION,
-                        'resources'  => 'Validation',
+                        'privileges' => [
+                            Privileges::REFERENTIEL_VALIDATION,
+                            Privileges::REFERENTIEL_AUTOVALIDATION,
+                        ],
+                        'resources'  => ['ServiceReferentiel', 'VolumeHoraireReferentiel', 'Validation'],
                         'assertion'  => Assertion\ServiceAssertion::class,
                     ],
                     [
diff --git a/module/Application/src/Application/Assertion/ServiceAssertion.php b/module/Application/src/Application/Assertion/ServiceAssertion.php
index 2ff2a692a430a243dd8a798ba557b7fb88a49b0b..ae021a42c0c361d2dbf3968fde8daee72b429576 100755
--- a/module/Application/src/Application/Assertion/ServiceAssertion.php
+++ b/module/Application/src/Application/Assertion/ServiceAssertion.php
@@ -9,6 +9,8 @@ use Application\Entity\Db\ServiceReferentiel;
 use Application\Entity\Db\Structure;
 use Application\Entity\Db\TypeVolumeHoraire;
 use Application\Entity\Db\Validation;
+use Application\Entity\Db\VolumeHoraire;
+use Application\Entity\Db\VolumeHoraireReferentiel;
 use Application\Entity\Db\WfEtape;
 use Application\Provider\Privilege\Privileges;
 use Application\Service\Traits\CampagneSaisieServiceAwareTrait;
@@ -105,6 +107,14 @@ class ServiceAssertion extends AbstractAssertion
                         return $this->assertServiceEdition($role, $entity);
                     case Privileges::ENSEIGNEMENT_EXTERIEUR:
                         return $this->assertServiceExterieur($role, $entity);
+                    case Privileges::ENSEIGNEMENT_VALIDATION:
+                        return $this->assertServiceValidation($role, $entity);
+                }
+            break;
+            case $entity instanceof VolumeHoraire:
+                switch ($privilege) {
+                    case Privileges::ENSEIGNEMENT_VALIDATION:
+                        return $this->assertVolumeHoraireValidation($role, $entity);
                 }
             break;
             case $entity instanceof ServiceReferentiel:
@@ -113,6 +123,14 @@ class ServiceAssertion extends AbstractAssertion
                         return $this->assertServiceReferentielVisualisation($role, $entity);
                     case Privileges::REFERENTIEL_EDITION:
                         return $this->assertServiceReferentielEdition($role, $entity);
+                    case Privileges::REFERENTIEL_VALIDATION:
+                        return $this->assertServiceReferentielValidation($role, $entity);
+                }
+            break;
+            case $entity instanceof VolumeHoraireReferentiel:
+                switch ($privilege) {
+                    case Privileges::REFERENTIEL_VALIDATION:
+                        return $this->assertVolumeHoraireReferentielValidation($role, $entity);
                 }
             break;
             case $entity instanceof Intervenant:
@@ -135,10 +153,10 @@ class ServiceAssertion extends AbstractAssertion
                 switch ($privilege) {
                     case Privileges::ENSEIGNEMENT_VALIDATION:
                     case Privileges::REFERENTIEL_VALIDATION:
-                        return $this->assertServiceValidation($role, $entity);
+                        return $this->assertValidationValidation($role, $entity);
                     case Privileges::ENSEIGNEMENT_DEVALIDATION:
                     case Privileges::REFERENTIEL_DEVALIDATION:
-                        return $this->assertServiceDevalidation($role, $entity);
+                        return $this->assertValidationDevalidation($role, $entity);
                 }
             break;
         }
@@ -373,18 +391,59 @@ class ServiceAssertion extends AbstractAssertion
 
 
 
-    protected function assertServiceValidation(Role $role, Validation $validation)
+    protected function assertVolumeHoraireValidation(Role $role, VolumeHoraire $volumeHoraire)
+    {
+        $service = $volumeHoraire->getService();
+
+        return $this->assertServiceValidation($role, $service);
+    }
+
+
+
+    protected function assertServiceValidation(Role $role, Service $service)
+    {
+        return $this->assertValidation($role, $service->getIntervenant(), $service->getStructure());
+    }
+
+
+
+    protected function assertVolumeHoraireReferentielValidation(Role $role, VolumeHoraireReferentiel $volumeHoraireReferentiel)
+    {
+        $serviceReferentiel = $volumeHoraireReferentiel->getServiceReferentiel();
+
+        return $this->assertServiceReferentielValidation($role, $serviceReferentiel);
+    }
+
+
+
+    protected function assertServiceReferentielValidation(Role $role, ServiceReferentiel $serviceReferentiel)
+    {
+        return $this->assert($role, $serviceReferentiel->getIntervenant(), $serviceReferentiel->getStructure());
+    }
+
+
+
+    protected function assertValidationValidation(Role $role, Validation $validation)
     {
         return $this->asserts([
             !$validation->getId(),
-            $this->assertIntervenant($role, $validation->getIntervenant()),
-            $this->assertStructure($role, $validation->getStructure()),
+            $this->assertValidation($role, $validation->getIntervenant(), $validation->getStructure()),
+        ]);
+    }
+
+
+
+    protected function assertValidation(Role $role, Intervenant $intervenant, ?Structure $structure)
+    {
+        return $this->asserts([
+            $this->assertIntervenant($role, $intervenant),
+            $this->assertStructure($role, $structure),
         ]);
     }
 
 
 
-    protected function assertServiceDevalidation(Role $role, Validation $validation)
+    protected function assertValidationDevalidation(Role $role, Validation $validation)
     {
         return $this->asserts([
             $validation->getId(),
@@ -440,7 +499,7 @@ class ServiceAssertion extends AbstractAssertion
 
 
 
-    protected function assertStructure(Role $role, Structure $structure = null)
+    protected function assertStructure(Role $role, ?Structure $structure = null)
     {
         if ($structure) {
             if ($ri = $role->getStructure()) {
diff --git a/module/Application/src/Application/Entity/Db/VolumeHoraireReferentiel.php b/module/Application/src/Application/Entity/Db/VolumeHoraireReferentiel.php
index 552e33d710618042c4938d74b0fb26e20ad5f398..0d8bac664b0d8ec912e5788e6423856c1c8ed313 100755
--- a/module/Application/src/Application/Entity/Db/VolumeHoraireReferentiel.php
+++ b/module/Application/src/Application/Entity/Db/VolumeHoraireReferentiel.php
@@ -6,11 +6,12 @@ use UnicaenApp\Entity\HistoriqueAwareInterface;
 use UnicaenApp\Entity\HistoriqueAwareTrait;
 use UnicaenImport\Entity\Db\Interfaces\ImportAwareInterface;
 use UnicaenImport\Entity\Db\Traits\ImportAwareTrait;
+use Zend\Permissions\Acl\Resource\ResourceInterface;
 
 /**
  * VolumeHoraireReferentiel
  */
-class VolumeHoraireReferentiel implements HistoriqueAwareInterface, ImportAwareInterface
+class VolumeHoraireReferentiel implements HistoriqueAwareInterface, ImportAwareInterface, ResourceInterface
 {
     use HistoriqueAwareTrait;
     use ImportAwareTrait;
@@ -354,7 +355,6 @@ class VolumeHoraireReferentiel implements HistoriqueAwareInterface, ImportAwareI
 
 
 
-
     /**
      * @return \DateTime
      */
@@ -400,4 +400,11 @@ class VolumeHoraireReferentiel implements HistoriqueAwareInterface, ImportAwareI
 
         return $this;
     }
+
+
+
+    public function getResourceId()
+    {
+        return 'VolumeHoraireReferentiel';
+    }
 }
diff --git a/module/Application/src/Application/Form/VolumeHoraire/SaisieMultipleFieldset.php b/module/Application/src/Application/Form/VolumeHoraire/SaisieMultipleFieldset.php
index a87b9d15f8dad9bce3495370bad0339b26147041..6d2d0251632f15fc8dad44b9e4d57bb09b2b2236 100755
--- a/module/Application/src/Application/Form/VolumeHoraire/SaisieMultipleFieldset.php
+++ b/module/Application/src/Application/Form/VolumeHoraire/SaisieMultipleFieldset.php
@@ -34,31 +34,33 @@ class SaisieMultipleFieldset extends AbstractFieldset implements EntityManagerAw
     {
         $qb = $this->getServiceTypeIntervention()->finderByContext();
         $this->getServiceTypeIntervention()->finderByHistorique($qb);
-        return $this->getServiceTypeIntervention()->getList( $qb );
+
+        return $this->getServiceTypeIntervention()->getList($qb);
     }
 
+
+
     /**
      *
      */
     public function init()
     {
         $hydrator = new SaisieMultipleHydrator;
-        $hydrator->setServiceTypeIntervention( $this->getServiceTypeIntervention() );
-        $hydrator->setEntityManager( $this->getEntityManager() );
+        $hydrator->setServiceTypeIntervention($this->getServiceTypeIntervention());
+        $hydrator->setEntityManager($this->getEntityManager());
 
-        $this   ->setAttribute('method', 'post')
-                ->setAttribute('class', 'volume-horaire-multiple')
-                ->setHydrator($hydrator)
-                ->setAllowedObjectBindingClass(VolumeHoraireListe::class)
-        ;
+        $this->setAttribute('method', 'post')
+            ->setAttribute('class', 'volume-horaire-multiple')
+            ->setHydrator($hydrator)
+            ->setAllowedObjectBindingClass(VolumeHoraireListe::class);
 
         $tis = $this->getTypesInterventions();
-        foreach( $tis as $typeIntervention ){
+        foreach ($tis as $typeIntervention) {
             $this->add([
                 'name'       => $typeIntervention->getCode(),
                 'options'    => [
-                    'label' => '<abbr title="'.$typeIntervention->getLibelle().'">'.$typeIntervention->getCode().'</abbr> :',
-                    'label_options' => ['disable_html_escape' => true]
+                    'label'         => '<abbr title="' . $typeIntervention->getLibelle() . '">' . $typeIntervention->getCode() . '</abbr> :',
+                    'label_options' => ['disable_html_escape' => true],
                 ],
                 'attributes' => [
                     'title' => $typeIntervention->getLibelle(),
@@ -68,13 +70,14 @@ class SaisieMultipleFieldset extends AbstractFieldset implements EntityManagerAw
                 ],
                 'type'       => 'Text',
             ]);
-
         }
-        $this->add( new Hidden('type-volume-horaire') );
-        $this->add( new Hidden('service') );
-        $this->add( new Hidden('periode') );
+        $this->add(new Hidden('type-volume-horaire'));
+        $this->add(new Hidden('service'));
+        $this->add(new Hidden('periode'));
     }
 
+
+
     /**
      * Should return an array specification compatible with
      * {@link Zend\InputFilter\Factory::createInputFilter()}.
@@ -84,14 +87,15 @@ class SaisieMultipleFieldset extends AbstractFieldset implements EntityManagerAw
     public function getInputFilterSpecification()
     {
         $filters = [];
-        foreach( $this->getTypesInterventions() as $typeIntervention ){
+        foreach ($this->getTypesInterventions() as $typeIntervention) {
             $filters[$typeIntervention->getCode()] = [
                 'required' => false,
-                'filters'    => [
+                'filters'  => [
                     ['name' => FloatFromString::class],
                 ],
             ];
         }
+
         return $filters;
     }
 
@@ -112,7 +116,6 @@ class SaisieMultipleHydrator implements HydratorInterface
     use TypeInterventionServiceAwareTrait;
 
 
-
     /**
      *
      * @return \Application\Service\TypeInterventionService[]
@@ -124,6 +127,7 @@ class SaisieMultipleHydrator implements HydratorInterface
         } else {
             $qb = $this->getServiceTypeIntervention()->finderByHistorique();
             $this->getServiceTypeIntervention()->finderByContext($qb);
+
             return $this->getServiceTypeIntervention()->getList($qb);
         }
     }
@@ -133,8 +137,8 @@ class SaisieMultipleHydrator implements HydratorInterface
     /**
      * Hydrate $object with the provided $data.
      *
-     * @param  array                                  $data
-     * @param  \Application\Entity\VolumeHoraireListe $object
+     * @param array                                  $data
+     * @param \Application\Entity\VolumeHoraireListe $object
      *
      * @return object
      */
@@ -153,7 +157,7 @@ class SaisieMultipleHydrator implements HydratorInterface
             } else {
                 $heures = 0;
             }
-            $object->setHeures($heures, false);
+            $object->setHeures($heures);
         }
 
         return $object;
@@ -164,7 +168,7 @@ class SaisieMultipleHydrator implements HydratorInterface
     /**
      * Extract values from an object
      *
-     * @param  \Application\Entity\VolumeHoraireListe $object
+     * @param \Application\Entity\VolumeHoraireListe $object
      *
      * @return array
      */
@@ -176,7 +180,7 @@ class SaisieMultipleHydrator implements HydratorInterface
             'service'             => $object->getService() ? $object->getService()->getId() : null,
             'periode'             => $object->getPeriode() ? $object->getPeriode()->getId() : null,
         ];
-        $tis = $this->getTypesInterventions($object->getService());
+        $tis  = $this->getTypesInterventions($object->getService());
         foreach ($tis as $typeIntervention) {
             $vhl->setTypeIntervention($typeIntervention);
             $data[$typeIntervention->getCode()] = StringFromFloat::run($vhl->getHeures(), false);
diff --git a/module/Application/src/Application/Provider/Privilege/Privileges.php b/module/Application/src/Application/Provider/Privilege/Privileges.php
index 887941e2ba3dadc8dc20e1fcb900251eb77c8415..155b489fdf1b93c1b72b96ea1f567e35ee884fa4 100755
--- a/module/Application/src/Application/Provider/Privilege/Privileges.php
+++ b/module/Application/src/Application/Provider/Privilege/Privileges.php
@@ -102,6 +102,7 @@ class Privileges extends \UnicaenAuth\Provider\Privilege\Privileges
     const DOSSIER_VISUALISATION                               = 'dossier-visualisation';
     const DROIT_AFFECTATION_EDITION                           = 'droit-affectation-edition';
     const DROIT_AFFECTATION_VISUALISATION                     = 'droit-affectation-visualisation';
+    const ENSEIGNEMENT_AUTOVALIDATION                         = 'enseignement-autovalidation';
     const ENSEIGNEMENT_DEVALIDATION                           = 'enseignement-devalidation';
     const ENSEIGNEMENT_EDITION                                = 'enseignement-edition';
     const ENSEIGNEMENT_EDITION_MASSE                          = 'enseignement-edition-masse';
@@ -201,6 +202,7 @@ class Privileges extends \UnicaenAuth\Provider\Privilege\Privileges
     const PLAFONDS_GESTION_VISUALISATION                      = 'plafonds-gestion-visualisation';
     const REFERENTIEL_ADMIN_EDITION                           = 'referentiel-admin-edition';
     const REFERENTIEL_ADMIN_VISUALISATION                     = 'referentiel-admin-visualisation';
+    const REFERENTIEL_AUTOVALIDATION                          = 'referentiel-autovalidation';
     const REFERENTIEL_COMMUN_EMPLOYEUR_EDITION                = 'referentiel-commun-employeur-edition';
     const REFERENTIEL_COMMUN_EMPLOYEUR_VISUALISATION          = 'referentiel-commun-employeur-visualisation';
     const REFERENTIEL_COMMUN_VOIRIE_EDITION                   = 'referentiel-commun-voirie-edition';
diff --git a/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireReferentielService.php b/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireReferentielService.php
index 63f0a1683d538243c10e1a59a0a1cdaf321d4980..41de70dcf7bd97688cc1c533e2737e90714fc81b 100755
--- a/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireReferentielService.php
+++ b/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireReferentielService.php
@@ -2,6 +2,8 @@
 
 namespace Application\Service;
 
+use Application\Entity\Db\VolumeHoraireReferentiel;
+use Application\Provider\Privilege\Privileges;
 use Application\Service\Traits\EtatVolumeHoraireServiceAwareTrait;
 use Application\Service\Traits\SourceServiceAwareTrait;
 use Application\Service\Traits\TypeVolumeHoraireServiceAwareTrait;
@@ -20,7 +22,6 @@ class VolumeHoraireReferentielService extends AbstractEntityService
     use SourceServiceAwareTrait;
 
 
-
     /**
      * retourne la classe des entités
      *
@@ -64,10 +65,10 @@ class VolumeHoraireReferentielService extends AbstractEntityService
     /**
      * Sauvegarde une entité
      *
-     * @param mixed $entity
+     * @param VolumeHoraireReferentiel $entity
      *
-     * @throws \RuntimeException
      * @return mixed
+     * @throws \RuntimeException
      */
     public function save($entity)
     {
@@ -77,8 +78,12 @@ class VolumeHoraireReferentielService extends AbstractEntityService
         if (!$entity->getSourceCode()) {
             $entity->setSourceCode(uniqid('ose-'));
         }
+        if (!$entity->getId()) {
+            $canAutoValidate = $this->getAuthorize()->isAllowed($entity, Privileges::REFERENTIEL_AUTOVALIDATION);
+            if ($canAutoValidate) $entity->setAutoValidation(true);
+        }
 
-        return parent::save($entity); // TODO: Change the autogenerated stub
+        return parent::save($entity);
     }
 
 
@@ -93,7 +98,7 @@ class VolumeHoraireReferentielService extends AbstractEntityService
      */
     public function finderByEtatVolumeHoraire(EtatVolumeHoraire $etatVolumeHoraire = null, QueryBuilder $qb = null, $alias = null)
     {
-        list($qb, $alias) = $this->initQuery($qb, $alias);
+        [$qb, $alias] = $this->initQuery($qb, $alias);
         if ($etatVolumeHoraire) {
             $sEtatVolumeHoraire = $this->getServiceEtatVolumeHoraire();
 
@@ -117,7 +122,7 @@ class VolumeHoraireReferentielService extends AbstractEntityService
      */
     public function finderByStrictEtatVolumeHoraire(EtatVolumeHoraire $etatVolumeHoraire = null, QueryBuilder $qb = null, $alias = null)
     {
-        list($qb, $alias) = $this->initQuery($qb, $alias);
+        [$qb, $alias] = $this->initQuery($qb, $alias);
         if ($etatVolumeHoraire) {
             $sEtatVolumeHoraire = $this->getServiceEtatVolumeHoraire();
 
diff --git a/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireService.php b/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireService.php
index c0a134183014c4e110efa90ab8562cb18bb0d687..f96825b9fff6b56a205f73c793bb9a5026852e40 100755
--- a/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireService.php
+++ b/module/Application/src/Application/Service/VolumeHoraireService.php
@@ -3,6 +3,7 @@
 namespace Application\Service;
 
 use Application\Entity\Db\Contrat;
+use Application\Provider\Privilege\Privileges;
 use Application\Service\Traits\ElementPedagogiqueServiceAwareTrait;
 use Application\Service\Traits\EtatVolumeHoraireServiceAwareTrait;
 use Application\Service\Traits\ServiceServiceAwareTrait;
@@ -27,7 +28,6 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
     use SourceServiceAwareTrait;
 
 
-
     /**
      * retourne la classe des entités
      *
@@ -97,8 +97,8 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
      *
      * @param mixed $entity
      *
-     * @throws \RuntimeException
      * @return mixed
+     * @throws \RuntimeException
      */
     public function save($entity)
     {
@@ -109,6 +109,11 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
             $entity->setSourceCode(uniqid('ose-'));
         }
 
+        if (!$entity->getId()) {
+            $canAutoValidate = $this->getAuthorize()->isAllowed($entity, Privileges::ENSEIGNEMENT_AUTOVALIDATION);
+            if ($canAutoValidate) $entity->setAutoValidation(true);
+        }
+
         return parent::save($entity); // TODO: Change the autogenerated stub
     }
 
@@ -124,7 +129,7 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
      */
     public function finderByIntervenant(Intervenant $intervenant, QueryBuilder $qb = null, $alias = null)
     {
-        list($qb, $alias) = $this->initQuery($qb, $alias);
+        [$qb, $alias] = $this->initQuery($qb, $alias);
 
         $qb
             ->join("$alias.service", 'vhs2')
@@ -147,7 +152,7 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
      */
     public function finderByEtatVolumeHoraire(EtatVolumeHoraire $etatVolumeHoraire = null, QueryBuilder $qb = null, $alias = null)
     {
-        list($qb, $alias) = $this->initQuery($qb, $alias);
+        [$qb, $alias] = $this->initQuery($qb, $alias);
         if ($etatVolumeHoraire) {
             $sEtatVolumeHoraire = $this->getServiceEtatVolumeHoraire();
 
@@ -171,7 +176,7 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
      */
     public function finderByStrictEtatVolumeHoraire(EtatVolumeHoraire $etatVolumeHoraire = null, QueryBuilder $qb = null, $alias = null)
     {
-        list($qb, $alias) = $this->initQuery($qb, $alias);
+        [$qb, $alias] = $this->initQuery($qb, $alias);
         if ($etatVolumeHoraire) {
             $sEtatVolumeHoraire = $this->getServiceEtatVolumeHoraire();
 
@@ -196,7 +201,7 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
      */
     public function finderByContrat($contrat, QueryBuilder $qb = null, $alias = null)
     {
-        list($qb, $alias) = $this->initQuery($qb, $alias);
+        [$qb, $alias] = $this->initQuery($qb, $alias);
 
         if ($contrat instanceof \Application\Entity\Db\Contrat) {
             $qb->addSelect("c")
@@ -221,7 +226,7 @@ class VolumeHoraireService extends AbstractEntityService
      */
     public function orderBy(QueryBuilder $qb = null, $alias = null)
     {
-        list($qb, $alias) = $this->initQuery($qb, $alias);
+        [$qb, $alias] = $this->initQuery($qb, $alias);
         $qb->addOrderBy("$alias.horaireDebut");
         $qb->addOrderBy("$alias.horaireFin");